Yetmişli yıllar, Türkiye’nin bir alev kazanı gibi kaynadığı ve her çeşit
yabancı istihbarat ajanının cirit attığı yıllar. İnsanların önce sağ-sol daha
sonra Alevi-Sünni diyerek kışkırtıldığı ve iç savaş çıkarmak için her çeşit yolun
denendiği yıllar. Maraş’ta, Çorum’da, Sivas’ta, Malatya’da ve daha birçok ilde
Alevilere yönelik organize saldırıların olduğu yıllar…
Kahramanmaraş'ta 1978'de yaşanan ve 100'den fazla kişinin hayatını
kaybetmesine, yüzlerce kişininse yaralanmasına sebep olan 'Maraş katliamının'
üzerinden 42 yıl geçti.
12 Eylül darbesine yol açan olaylardan biri olarak görülen Maraş
katliamında genellikle Alevi kökenliler hedef alındı. Yıllarca süren
yargılamalarda 29 idam ve 7 müebbet kararı verildi. Bundan tam 42 yıl önce 19
Aralık 1978'de başlayan ve 7 gün süren Maraş olaylarında neler yaşandı?
Maraş Katliamı'nda neler oldu?
1978'de Maraş'ta yaşanan olaylarda resmi rakamlara göre 100'den fazla kişi
öldü, yüzlerce kişi yaralandı, 210 ev, 70 işyeri tahrip edildi. Resmi olmayan
beyanlara göre ise hayatını kaybedenlerin sayısı 500’ün üzerindeydi. Katliamla
ilgili 804 kişi hakkında dava açıldı; sanıklardan 29’u idam, 7’si müebbet
hapisle, 321 kişi de 1-24 yıl arasında hapisle cezalandırıldı.
Maraş Katliamı, 19 Aralık ile 26 Aralık 1978'de Kahramanmaraş'ta vuku
bulmuş ve saldırılar genel itibarıyla Alevilere yönelik yapılmıştır.
Olaylarda Alevilere ait 200'ün üzerinde ev yakıldı, Yüze yakın işyeri
tahrip edildi. Yirmi üç yıl süren davalar sonunda 22 kişi idam, 7 kişi müebbet
hapis, 321 kişi de 1–24 yıl arasında ceza aldı. Katliamda önemli rol oynayan 68
kişiye ise ulaşılamadı.
Maraş'ta yaşanan katliam 12 Eylül darbesine sebep olan olaylardan biri
olarak görüldü. Millî İstihbarat Teşkilatı'na göre olayların başlamasında
"Türk-Kürt meselesi" de etken olmuştur.
Olaylar nasıl başladı?
Siyasi nedenlerle körüklenen Alevi-Sünni tartışmasının Kahramanmaraş'ta
gerginliği tırmandırdığı bir dönemde, 19 Aralık'ta kentteki Çiçek Sineması'na,
o dönemin ender milliyetçi filmlerinden biri olan, Cüneyt Arkın'ın başrol
oynadığı Güneş Ne Zaman Doğacak'ın gösteriminde, saat 21:00'de patlayıcı madde
atılması olayların fitilini ateşledi.
Bu bombanın Ülkücü Gençlik Derneği Kahramanmaraş şube başkanı Mehmet
Leblebici ve ikinci başkan Mustafa Kanlıdere'nin talimatları ile ülkücü bir
genç olan Ökkeş Kenger tarafından atıldığı iddia edildi.
Bunun üzerine kalabalık sağcı bir grup ile Türkoğlu ilçesinden gelen bir
grup ülkücü Cumhuriyet Halk Partisi il merkezine, PTT ve Tüm Öğretmenler
Birleşme ve Dayanışma Derneği (TÖB-DER) binalarına saldırdı.
Olayların büyümesi üzerine o zamanki Kahramanmaraş valisi Tahsin Soylu
kente askeri güç gönderilmesini istemiş, ancak talebi uygun görülmemiştir.
24 Aralık'ta saldırıların güvenlik görevlilerine yönelmesi üzerine, halkla
çatışmayı önlemek gerekçesiyle kentteki bütün polisler görev dışı bırakıldı.
Sünni kesim bundan istifade ederek Aleviler üzerindeki baskılarını arttırdı.
Kentte durum kontrolden çıkarken, il genelinde kaos ortamı oluştu.
Bir hafta süren karşılıklı saldırıları önlemek amacı ile kente, Kayseri ve
Gaziantep'ten askeri birlikler gönderildi.
Yargılama süreci nasıl oldu?
Çoğunlukla sağ ve aşırı sağ görüşlü olarak nitelenen toplam 804 kişi
hakkında dava açıldı. Sıkıyönetim mahkemelerinde açılan davalar 1991 yılına
kadar sürdü. Sanıklardan 29'u idam, 7'si müebbet, 321'i de 1-24 yıl arasında
hapis cezalarına çarptırıldı.
İdam ve müebbet dışında hapse mahkum edilenlere 1/6 oranında indirim
uygulanarak cezalar azaltıldı. Sıkı yönetim mahkemesinin idam kararları da
Yargıtay tarafından bozuldu.
Üç müdahil avukat öldürüldü
Katliamın müdahil avukatları Ceyhun Can 10 Eylül 1979'da, Halil Sıtkı
Güllüoğlu 3 Şubat 1980'de ve Ahmet Albay 3 Mayıs 1980'de öldürüldü.
Hapse mahkum edilenlerin cezaları ise 1991 yılında çıkarılan Terörle
Mücadele Kanunu ile ertelendi. Hükümlülerin cezalarının ertelenmesinin ardından
serbest bırakıldı.
Alta 32. Gün programının hazırladığı Maraş Katliamı belgeselini bırakıyorum. Vahşet görüntülerinden dolayı yetişkinlere yönelik içerik olarak işaretlenmiş. Oturum açarak izleyebilirsiniz.
0 Yorumlar