Buyruklarda özgün kavramsallaştırma çerçevesinde geçen konulardan biri de On Yedi Erkân meselesidir. Bazı Buyruklarda geçen bu konu, “üç sünnet-yedi farz ve on yedi erkân” şeklinde ya da “dört kapı-kırk makam ve on yedi erkân “ seklinde geçmektedir. Şeyh Safi Buyruklarında geçmeyip sadece Sefer Aytekin’in hazırladığı buyrukta ve Milli Kütüphane A6097/5 nolu Menâkıb-ı Sultan Şeyh Safi baslıklı on altı varaklık buyrukta geçmekte olan bir konudur. (79) Aytekin buyruğunda “dört kapı, kırk makam ve on yedi erkân” seklinde değini olarak geçen (80) erkânların ne olduğu sadece yukarıda adı geçen Menâkıb-ı Sultan Şeyh Safi’de geçmektedir.
Bu yazmaya göre Şeyh Sadreddin, Şeyh Safi’ye; “Ey Şeyh! Bir talip bir ayn-ı ceme vardığı vakitte o talip kaç erkân ile gidip gelmelidir?” diye sormuş; Şeyh Safi de on yedi erkânı yerine getirmesini söylemiştir.
Bu on yedi erkân şunlardır:
1.Niyet eylemek.
2.Kalbini pak eylemek.
3.Avradına dahi sual eylemek, “ırak yakın bir kimse ile yakın yerin var mı?” diye.
4.Müslümanlarla birlikte olmak.
5.Ayn-ı ceme girerken “bismillah” deyip esiğinden sağ ayağını ileri basmak.
6.Meydanda Dâr-ı Mansur olmak.
7.Mürşit olsun gerek rehber olsun temenna eylemek.
8.Kendi yerini tanıyıp postunda oturmak.
9.Nefes söylenirken kelam söylememek.
10.Hizmet görülürken söylememek.
11.Mürşide gerek rehbere arkasını dönmemek.
12.Erkân yürürken kelam söylememek.
13.Avradı dahi olsa, yanında oturan Müslüman şehvet nazarıyla bakmamak.
14.Gerek mürşit ve gerek rehber söylerken nefesini kesmemek.
15.Post sahibi izin vermeyince cemden gitmemek.
16.Giderken post sahibine arkasını dönmemek.
17.Hanesine varınca ayn-ı cemde olan isle gerek hayır ve gerek ser söylememek.(81)
____________________________________
79 Bu konu Fuat Bozkurt’un hazırladığı buyrukta da geçmektedir, ancak biz daha önce de söylediğimiz gibi Bozkurt’un çalışmasını Aytekin buyruğunun yeniden düzenlenmiş hali olarak gördüğümüz için burada onu ayrıca zikretmedik.
80 Örnek için bkz. Aytekin, s.61–65, 150; Aytekin–Alaca, s.179; Aytekin–Gümüşhacıköy, s.195; Aytekin–Hacı Bektaş I, s.216; Aytekin–Malatya, s.210; 213–214.
81 bkz. Tasgın, a.g.m., s.451-452 (_lgili yazma, vr.10a-10b).
0 Yorumlar